بازنمایی ارزش ها و هنجارهای اجتماعی در فیلم های پرفروش دهه هشتاد سینمای ایران

این تحقیق با هدف بررسی گرایش های مختلف در بازنمایی ارزش های اخلاقی در فیلم های پرفروش دهه هشتاد سینمای ایران انجام گرفته است. تحقیق از دو روش تحلیل محتوای کیفی و کمی بهره گرفته است و 5 ارزش اجتماعی صداقت، ادب و احترام، یاریگری و تعاون و ارتباط با خدا و حجب و حیا در فیلم های جامعه نمونه کدگذاری شده است. جامعه آماری تمام فیلم های پرفروش دهه 80 سینمای ایران است. حجم نمونه 20 فیلم پرفروش این دهه است که به روش هدفمند انتخاب شده اند. جامعه آماری به این دلیل انتخاب شده که قرار است گرایش های اخلاقی در فیلم های عامه پسند سنجیده شود تا مشخص شود فیلم هایی که مردم به آن ها در ده سال اخیر اقبال داشته اند از نظر جهت گیری اخلاقی در چه وضعیتی بوده اند. در مجموع با بررسی تمامی صحنه های فیلم 2028 کنش کدگذاری شده است که از این میان 951 کنش اخلاقی بوده اند و 1077 کنش غیر اخلاقی. پژوهش حاضر در چارچوب برخی از مهم ترین نظریه های ارتباطی از جمله نظریه بازنمایی (استوارت هال) و نظریه صنعت فرهنگ (آدورنو) شکل گرفته است. این پژوهش چنین تنیجه می گیرد که بیشترین ارزش اخلاقی بازنمایی شده در فیلم ها ارزش تعاون و محبت و یاریگری است و در زمینه سایر ارزش ها همچون ادب و احترام، صداقت، ارتباط با خدا و حجب و حیا گرایش های کمتری در بین فیلم ها دیده می شود. در 30 درصد آثار مورد بررسی شخصیت های منفی و باگرایش های اخلاقی پایین یا رستگار و عاقبت بخیر می شوند و یا سرنوشتشان در پایان مشخص نیست که این نکته موجب جهت گیری منفی فیلم به سمت ارزش های اخلاقی می شود. در 45 درصد فیلم های مورد بررسی حداقل در یک حوزه ارزشی (صداقت، تعاون، ادب و احترام، ارتباط با خدا و حجب و حیا) جهت گیری غیر اخلاقی در فیلم دیده می شود. همچنین 50 درصد فیلم های مورد بررسی برآیند جهت گیری اخلاقی شان مثبت است و در 50 درصد دیگر برآیند جهت گیری صفر یا منفی می باشد. به نظر می رسد در برخی فیلم ها کارگردآن ها از از کنش های غیر اخلاقی صرفا جهت جذابیت بخشی به قهرمان داستان استفاده کرده اند و شخصیت هایی خلق کرده اند که نقشی در پیشبرد داستان ندارند. در بین فیلم های مورد بررسی فیلم من ترانه 15 سال دارم در هر 5 حوزه مورد بررسی برترین فیلم اخلاقی محسوب می شود و عملکرد موفقی در همه موضوعات تحقیق داشته است. دو فیلم چارچنکولی و پوپک و مش ماشاءالله نیز در سه حوزه جهت گیری اخلاقی منفی داشته اند و در پایین ترین رده جدول گرایش های اخلاقی قرار می گیرند.